Η τύχη των οστών περιπου 10.000 Ελλήνων στρατιωτών που έπεσαν στην Αλβανια το 1940-41

Το ακόλουθο απόσπασμα, προέρχεται από δημοσίευμα στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ.

Οι Γερμανοί νεκροί στην Ελλάδα κατά τον Β΄ ΠΠ, έχουν ταφεί σε δύο Γερμανικά στρατιωτικά Νεκροταφεία, που βρίσκονται στη Ραπεντόσα της Αττικής και στο Μάλεμε της Κρήτης, τα οποία φροντίζουν Γερμανικές οργανώσεις και αρχές. Εκεί αναφέρονται τα ονόματα 15.000 περίπου Γερμανών νεκρών και χαμένων στρατιωτικών. Από αυτό γίνεται σαφές ότι οι Γερμανοί δεν έκαναν «στρατιωτικό περίπατο» στην Ελλάδα, έχοντας πληρώσει σοβαρότατο τίμημα σε νεκρούς.

Το σύνολο των Ελλήνων νεκρών μαχητών το 1940-41, ανήλθε σε περίπου 14.000, εκ των οποίων οι σχεδόν 10.000 έπεσαν στην Αλβανία μαχόμενοι κατά των Ιταλών. Οι Έλληνες μαχητές που έπεσαν κοντά σε Ελληνικές πόλεις στην βόρεια Ήπειρο, όπως π.χ. την Κλεισούρα, ετάφησαν στα εκεί Ελληνικά νεκροταφεία των αντιστοίχων πόλεων. Οι λοιποί, που έχασαν τη ζωή τους μαχόμενοι σε απομακρυσμένες περιοχές, ετάφησαν πρόχειρα υπό συνθήκες εκστρατείας. Μετά τον Β΄ ΠΠ οι Ελληνικές αρχές δεν εξασφάλισαν μέχρι σήμερα τις πρέπουσες ταφικές τιμές στους σχεδόν 10.000 Έλληνες μαχητές, που έπεσαν στην Αλβανία πολεμώντας κατά των Ιταλών. Ορισμένα από τα νεκροταφεία Αλβανικών πόλεων όπως π.χ. της Κορυτσάς, οι οποίες μεταπολεμικά επεκτάθηκε, καταργήθηκαν και πάνω από αυτά αναγέρθηκαν οικοδομήματα, ενώ νέα νεκροταφεία δημιουργήθηκαν έξω από αυτές τις πόλεις. Οι Αλβανικές αρχές ενημέρωσαν όσους είχαν νεκρούς θαμμένους στα παλαιά υπό κατάργηση νεκροταφεία, να φροντίσουν για την μεταφορά των οστών των δικών τους ανθρώπων.

Όπως διαπιστώθηκε πριν από λίγα χρόνια, που το παράρτημα Αθηνών, της Ελληνο-Αμερικανικής Οργανώσεως ΑΧΕΠΑ επισκέφτηκε την Κορυτσά για να καταθέσει στεφάνια στους τάφους των Ελλήνων μαχητών στο εκεί παλαιό Ελληνικό νεκροταφείο, τα οστά των Ελλήνων μαχητών που είχαν ταφεί σ’ αυτό, δεν είχαν φροντίσει οι Ελληνικές αρχές να τα μεταφέρουν και τώρα βρίσκονται κάτω από τα κτίσματα του τμήματος της πόλεως που επεκτάθηκε, πάνω από το εν τω μεταξύ καταργηθέν εν λόγω παλαιό νεκροταφείο. Τα οστά πολλών Ελλήνων μαχητών που ετάφησαν σε απομακρυσμένες περιοχές, με τον καιρό έρχονται στην επιφάνεια και μερικά από αυτά συγκεντρώνει η Αρχιεπισκοπή Αλβανίας και τα φυλάσσει σε κιβώτια στις Ελληνικές εκκλησίες. Ο Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Γεώργιος Σούρλας έχει πρόσφατα γράψει βιβλίο για την από το 1940-41 υφιστάμενη εκκρεμότητα αποδόσεως ταφικών τιμών στους σχεδόν 10.000 Έλληνες μαχητές, που έπεσαν τότε στην Αλβανία, αλλά δεν έχει ακόμη δοθεί η πρέπουσα λύση στο σοβαρότατο αυτό πρόβλημα, που μας εκθέτει. Ας θυμηθούμε ότι στην αρχαιότητα, στην ναυμαχία των Αργινουσών, οι Αθηναίοι καταδίκασαν το 406 π.Χ. τους Έλληνες στρατηγούς σε θάνατο, διότι ασέβησαν, επειδή δεν μάζεψαν τους νεκρούς τους από την τρικυμισμένη θάλασσα.

Ας συμπληρωσουμε το ανωτερω αποσπασμα με ενα δημοσιευμα της Σοφίας Γκαγκούση απο τις 30.10.2007 με τιτλο "Οι άταφοι ήρωες, οι πεσόντες του '40 στο Αλβανικό μέτωπο, περιμένουν ακόμη δικαίωση από την Πατρίδα"
οπου γινεται αναφορα στοαναφερθεν βιβλιο του κυριου Σουρλα.

Ως ένα μνημόσυνο για τους 14.000 περίπου νεκρούς πολεμιστές του Ελληνοιταλικού πολέμου στα βουνά της Αλβανίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η εξαιρετική εκδήλωση που έγινε το βράδυ του Σαββάτου, 27 Οκτωβρίου, στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Αφορμή της βραδιάς ήταν η έκδοση του βιβλίου "Οι ήρωες του '40 περιμένουν" που έγραψε ο β΄ αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Γιώργος Σούρλας και παρουσιάστηκε στη Βέροια την παραμονή της εθνικής μας επετείου σε μια κατάμεστη αίθουσα όπου το κοινό με ιδιαίτερη προσοχή και ευαισθησία άκουσε αυτά που ελέχθησαν και είδε αυτά που προβλήθηκαν εν είδη ντοκιμαντέρ.

Εξήντα έξι χρόνια μετά το τέλος του πολέμου και οι χιλιάδες νεκροί μας, άταφοι οι περισσότεροι (οι 8.000 περίπου), εγκαταλελειμμένοι στα πεδία των μαχών, ακόμα περιμένουν δικαίωση από την πατρίδα. Μαζί μ' αυτούς και οι συγγενείς τους που δεν έχουν πού ν' ανάψουν ένα κερί και ένα καντήλι στη μνήμη τους.

Αυτό το θέμα - εκκρεμότητα της χώρας μας πραγματεύεται στο βιβλίο του ο κ. Γ. Σούρλας το οποίο γράφτηκε με αφορμή ένα τηλεφώνημα που δέχτηκε πριν από μερικά χρόνια ο βουλευτής και αντιπρόεδρος της Βουλής από έναν βορειοηπειρώτη ο οποίος του είπε ότι δεν αντέχει άλλο να οργώνει το χωράφι του στην Αλβανία και να θρυμματίζονται κόκαλα και κρανία Ελλήνων πολεμιστών που απέμειναν άταφοι, ή στοιβαγμένοι σε ομαδικούς τάφους.

Δικαιούμαστε άραγε να στεκόμαστε μπροστά στον άγνωστο στρατιώτη έχοντας τέτοια "ανοιχτά" μέτωπα ακόμα με την Αλβανία; αναρωτιέται κανείς φέρνοντας στο νου του κάποιους ηλικιωμένους γονείς και αδέλφια που κρατιούνται ζωντανοί μόνο για να δουν τη διακρατική συμφωνία Ελλάδας Αλβανίας να υπογράφεται και να ολοκληρωθούν επιτέλους τα νεκροταφεία ώστε να προλάβουν να προσκυνήσουν τα οστά των νεκρών τους.

Σην παρουσίαση του βιβλίου που έκανε ο διευθυντής της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, αντιστράτηγος κ. Παν. Κωνσταντόπουλος τόνισε μεταξύ άλλων ότι από το 2005 ο κ. Σούρλας του εκμυστηρεύθηκε τους προβληματισμούς του και την αγωνία του για την τύχη των νεκρών ηρώων και επικέντρωσε την προσοχή του στην υποχρέωση της πολιτείας να τους αποδώσει την οφειλόμενη τιμή και μνήμη με την κατασκευή στρατιωτικών νεκροταφείων-μνημείων. Από τότε και μέχρι σήμερα αγωνίζεται συνεχώς και πιέζει προς κάθε κατεύθυνση για την επίλυση του προβλήματος.

"Θέλω ν σας συγχαρώ, για το πολιτικό θάρρος που επιδείξατε, με την εμμονή σας να αναδείξετε το θέμα των νεκρών του Ελληνοϊταλικού Πολέμου και της οφειλόμενης τιμής από την πολιτεία, σε μια δύσκολη χρονική συγκυρία και σ' ένα εξαιρετικά δύσκολο διπλωματικό περιβάλλον, όπου η καχυποψία και η αναξιοπιστία της Αλβανικής πλευράς, μετέτρεψε ένα απλό θέμα σε ένα πολυσύνθετο διπλωματικό πρόβλημα, που απασχόλησε και απασχολεί τις Κυβερνήσεις των δύο χωρών, χωρίς να έχει δοθεί λύση μέχρι σήμερα. Αναπόφευκτα λοιπόν υψώνονται φωνές διαμαρτυρίας για τη στάση της Αλβανικής πλευράς. Η συγγραφή του βιβλίου και η παρουσίαση του σήμερα υπηρετούν εν μέρει το σκοπό αυτό" υπογράμμισε ο κ. Κωνσταντόπουλος κάνοντας παράλληλα και μια κριτική προσέγγιση στο περιεχόμενο του βιβλίου.

Ενδιάμεσα παρουσιάστηκε κι ένα ντοκιμαντέρ με πραγματικά περιστατικά και σκηνές από τον Ελληνοιταλικό πόλεμο μέσα από μαρτυρίες των ίδιων των πρωταγωνιστών και αποσπάσματα από ημερολόγια απλών πολεμιστών και ανθρώπων του πνεύματος που εξήγαν και κατέγραψαν τα γεγονότα.

Ο κ. Σούρλας παίρνοντας το λόγο, έκανε μαζί με το κοινό ένα νοερό οδοιπορικό στην Αλβανία και μετέφερε όσα είδε εκεί με τα μάτια του, γκρίζες εικόνες από χιλιάδες στοιβαγμένα οστά σε ομαδικούς τάφους ή μοναστήρια, που αυτόματα φορτώνουν με τύψεις και με το χρέος της Ελλάδας να δώσει τέλος στην ανοχή και στη αδράνεια.

Όπως είπε ο αντιπρόεδρος της Βουλής "το τελικό κείμενο για την υπογραφή του πρωτοκόλλου βρίσκεται σ' ένα καλό δρόμο και η Αλβανία θα πρέπει να καταλάβει ότι δεν έχει το δικαίωμα να απαγορεύει τον ενταφιασμό των νεκρών μας". Για τον λόγο αυτό, το βιβλίο δεν έχει επίλογο παρά λευκές σελίδες, που περιμένουν να ενταχθεί το πρωτόκολλο με τους Αλβανούς για την αναγνώριση στρατιωτικών νεκροταφείων…

Να σημειώσουμε ότι η βραδιά διοργανώθηκε από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση σε συνεργασία με το Δήμο Βέροιας. Την εκδήλωση χαιρέτισαν με λόγια τιμής στους πεσόντες ο νομάρχης Ημαθίας κ. Κώστας Καραπαναγιωτίδης, η Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρ. Ουσουλτζόγλου και ο διοικητής του Β. Σ.Σ. κ. Φραγκούλης Φράγκος. Την παρουσίαση συντόνισε ο δημοσιογράφος Κώστας Παναγιωτίδης που παρουσίασε και το βιογραφικό του συγγραφέα τον οποίο τίμησαν επίσης με την παρουσία τους ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων, οι βουλευτές κ.κ. Χαλκίδης, Φωτιάδης και Τσαβδαρίδης, ο πρόεδρος του Ν.Σ. κ. Γ. Μηνάς, ο διοικητής της Π.Υ. Βέροιας κ. Βαλοδήμος, εκπρόσωπος του Αστυνομικού Δ/ντή υποδιευθυντής κ. Χρήστος Αγγελάκης, δήμαρχοι, νομαρχιακοί και δημοτικοί σύμβουλοι, εκπρόσωποι φορέων, στρατιωτικοί και πολύς κόσμος που άκουσε με προβληματισμό και προσεκτικά τα όσα ελέχθησαν.

Η βραδιά συνεχίστηκε με τραγούδια για το έπος του '40 από την μπάντα του Β΄ Σ.Σ. υπό τη διεύθυνση του μαέστρου, λοχαγού μουσικής Ιωάννη Στάμου, σε εξαίρετη ερμηνεία του ανθυπασπιστή μουσικής Αποστ. Καλπακίδη και ολοκληρώθηκε με το “Μακεδονία ξακουστή” και το θερμό χειροκρότημα του κοινού για τον "άγνωστο" προς το παρόν στρατιώτη του '40.

Στη διάθεση του κόσμου, υπήρχαν στο φουαγιέ τα βιβλία του κ. Σούρλα που τίμησε με ευχαρίστηση το ακροατήριο, αφού τα έσοδα από τις πωλήσεις του θα δοθούν για την ανέγερση ενός μνημείου όπου θα αναγραφούν όλα τα ονόματα των δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων πεσόντων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στα βουνά της Αλβανίας. Μεταξύ αυτών και 243 καταγόμενοι από την Ημαθία.

Σοφία Γκαγκούση